نزول ملائکهنزول ملائکه، نزول فرشته وحی برای ابلاغ پیام الهی را می‌گویند. ۱ - تعریف«ارسال ملک » یکی از شیوه‌های ابلاغ پیام الهی و وحی آسمانی است. در این نوع از وحی ، خداوند سبحان به گونه‌ای غیرمستقیم و با وساطت (ارسال) فرشتگان با بندگان خاص خود سخن گفته است. آیاتی از قرآن کریم از جمله آیات ۵۲ سوره شوری و ۹۷ سوره بقره از شواهد قطعی ارسال ملک در ابلاغ وحی هستند. ۲ - راه‌های نزول وحی توسط فرشته وحیبعضی معتقدند نزول وحی توسط فرشته وحی ، به سه طریق صورت گرفته است: ۱. القای پیام الهی توسط فرشته، بی آن که بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ظاهر شود؛ چنان که در حدیثی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌خوانیم: «… روح القدس در قلب من این معنا را دمید که هیچ کس نمی‌میرد تا روزیِ خود را به طور کامل بگیرد؛ بنابراین، از خدا بپرهیزید و در طلب روزی حریص نباشید!». ۲. گاهی فرشته به صورت انسانی درمی آمد و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را خطاب می‌کرد و مطالبی را به او می‌گفت؛ مانند ظهور جبرئیل بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به صورت دحیه کلبی . ۳. گاهی جبرئیل به صورت اصلی اش که خداوند او را بر آن صورت آفریده بود بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ظاهر می‌شد، و این در طول عمر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم تنها دو بار صورت گرفت. [۴]
معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۱، ص۹۸.
[۶]
رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳، تاریخ قرآن، ص۵۷.
امام خمینی معتقد به تجرد فرشتگان بوده و اینکه تجرد آنان از بسیاری از آیات و روایات اثبات می‌شود و گفته برخی محدثین در مجرد نبودن ملائکه بسیار ضعیف شمرده شده است. به همین جهت امام خمینی چگونگی تنزل فرشتگان را بر ولی‌امر به‌صورت نقل‌وانتقال مکانی و تجافی از محل خود نمی‌داند؛ زیرا آنان از لوازم جسم و ماده منزه هستند و تنزل آنان در شب قدر یا غیر آن، در مرتبه قلب ولی یا صدر یا حس مشترک ولی به‌صورت تمثل ملکوتی است؛ چنان‌که تنزل جبرئیل (علیه‌السلام) و حضرت مریم (علیهاالسّلام) به نحو تمثل ملکوتی و ملکی است. این تنزل ملائکه بر ولی الهی ممکن نیست مگر با خروج از قاعده طبیعت و تناسب آنها با عوالم بالا می‌باشد و مادامی‌که نفس مشغول تدبیر این عالم است، این تمثلات برای او رخ نمی‌دهد. به اعتقاد امام خمینی گاهی اولیای کامل الهی با انسلاخ از عوالم، فرشتگان و روح اعظم را مشاهده می‌کنند و گاهی به قدرت ولی کامل، تنزل فرشتگان حاصل می‌شود. امام خمینی در مواردی نزول وحی را به خداوند نسبت داده و پیامبر را تنها قابل‌بحث می‌داند و در مواردی معتقد است که قابل و فاعل وحی پیامبر است و نازل‌کننده جبرئیل نیز می‌باشد و معتقد است که چه به فاعل و قابل بودن وحی توسط پیامبر اعتقاد داشته باشد که نظر حکما است و چه به قابل و حامل بودن صرف، اعتقاد داشته باشد که نظر اهل ظاهر است، درهرصورت ضرورت وجود تناسب میان جبرئیل و روح نبی لازم است. البته نزول و صعود فرشته به معنایی که در اجسام اتفاق بیفتد، برای فرشتگان محال است و تنزل آنها به نحو تمثل می‌باشد و در این مقام فرشته وحی به‌صورت محسوس متمثل می‌گردد و حقایق غیبی را بر قلب پیامبر القا می‌کند؛ بنابراین ملائکه قدرت دخول در ملک و ملکوت را به‌صورت تمثل دارند. [۱۵]
خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۲۹۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۳ - پانویس۴ - منبع• فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «نزول ملائکه». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. رده‌های این صفحه : دیدگاه های کلامی امام خمینی
|